Κυριακή, Ιουλίου 02, 2006

Αξιοκρατίας πέρι...

Αξιοκρατία: αξία και κράτος. Το κράτος της αξίας; Ή η αξία του κράτους;

Πέρα από τα λογοπαίγνια, η αξιοκρατία είναι, κατά την γνώμη μου, ένα κίβδηλο ιδεολόγημα. Όχι μόνο επειδή δεν εφαρμόζεται σε κανένα επίπεδο, αλλά κυρίως επειδή εμπεριέχει την κρίση και την σύγκριση. Για μια δίκαιη και σωστή κρίση και σύγκριση, χρειάζεται να τεθούν δεδομένα και σταθερές. Ισχύουν όμως τα δεδομένα και οι σταθερές για όλους εξίσου; Είμαστε όλοι ίδιοι; Εν τέλει, είμαστε όλοι ίσοι;

Περιορίζοντας το θέμα στο χώρο της εκπαίδευσης, που μας αφορά εδώ, και ξεκινώντας από το σχολείο, δεν μπορούμε να αποφύγουμε την εξής παρατήρηση. Όλοι οι εμπλεκόμενοι στο χώρο, δεν ξεκινούν από την ίδια αφετηρία, δεν ισχύουν για όλους τα ίδια δεδομένα, και κατά συνέπεια, δεν είναι δίκαιο να συγκρίνονται με βάση αυτά.

Κάθε άνθρωπος, είτε μαθητής, είτε δάσκαλος (αλλά και κάθε εκπαιδευτικό ίδρυμα, αν επεκτείνουμε την διαδικασία της αξιολόγησης και σε αυτά), χαρακτηρίζονται από ατομικά στοιχεία και δεδομένα. Και δεν αναφέρομαι στο κατά πόσον είμαστε όλοι έξυπνοι (προσωπικά θεωρώ εγκληματικό και ιδιατέρως άδικο, το να πιστέψουμε πως υπάρχουν έξυπνοι και ηλίθιοι -εξαιρόντας βεβαίως τις κλινικές περιπτώσεις).
Αναφέρομαι στο γεγονός ότι καθένας προέρχεται από μια οικογένεια, στα πλαίσια της οποίας έλαβε (ή δεν έλαβε) ορισμένα εφόδια, δέχτηκε (ή δεν δέχτηκε) ερεθίσματα και διαμορφώθηκε ως ένα βαθμό βάσει διαφορετικών συνθηκών. Η οικονομική κατάσταση, η ταξική προέλευση, οι συνθήκες διαβίωσεις, ιδιαιτερότητες στο οικογενειακό περιβάλλον, η γεωγραφική προέλευση, ατομικές ιδιατερότητες χαρακτηρίζουν και επικαθορίζουν όλους. Άρα, εξαρχής δεν είμαστε ίδιοι (σε καμία περίπτωση), αλλά δεν είμαστε καν ίσοι, αφού δεν απολαμβάνουμε όλοι τις ίδιες ευκαιρίες.
Πώς λοιπόν, θα κριθούμε και θα συγκριθούμε, βάσει των ίδιων κριτηρίων;

Για να μην πάμε μακριά, ένας μαθητής από το Κερατσίνι, κι ένας μαθητής από την Πολιτεία, έχουν τις ίδιες ευκαιρίες; Όχι. Κρίνονται όμως, βάσει των ίδιων δεδομένων και διαγωνίζονται στις ίδιες εξετάσεις, βαθμολογούνται ανάλογα και τελικά διαιωνίζονται οι διαφορές τους, αφού το γεγονός αυτό θα καθορίσει και την μελλοντική τους πορεία στο πανεπιστήμιο, στον εργασιακό προσανατολισμό και στη ζωή.

Με την ίδια λογική, ένα σχολείο (ή ένα Πανεπιστήμιο) στα Γρεβενά κι ένα σχολείο στο Κολωνάκι δεν ξεκινούν από την ίδια βάση, δεν έχουν τους ίδιους πόρους, στην ίδια πρόσβαση σε εξελίξεις και δεδομένα, άρα είναι άδικο να συγκρίνονται με τα ίδια κριτήρια. Το πιθανότερο είνια πως το πρώτο θα θεωρηθεί άχρηστο και το δεύτερο κατάτι ανώτερο. Το πρώτο καταδικάζεται να φυτοζωεί μέχρι να εξαφανιστεί, με όσα αυτό θα σημαίνει για την περιοχή στην οποία βρίσκεται.

Με την ίδια λογική, θεωρώ και τον θεσμό των εξετάσεων λανθασμένο και απατηλό.

Βέβαια, προφανώς γεννιέται το ερώτημα: "Και πώς θα λειτουργήσει το εκπαιδευτικό σύστημα;". Και πώς θα λειτουργήσει η κοινωνία, βέβαια, η ερώτηση τούτη τίθεται εκ των πραγμάτων αμέσως μετά.

Στην σημερινή κοινωνία, ως έχουν τα πράγματα, πιθανότατα δεν υπάρχει άλλος τρόπος. Προσωπικά δεν μπορώ να σκεφτώ, παρά μόνο βελτιωτικά μέτρα που ενδεχομένως θα "μπαλώσουν τρύπες". Και δεν είμαι σε θέση να κρίνω κατά πόσον το προτεινόμενο νομοσχέδιο τις μπαλώνει ή όχι, αφού δεν έχω επαρκή ενημέρωση.

Ας τις μπλαώσουν τα μέτρα αυτά, τουλάχιστον, όσο καλυτερα γίνεται, αλλά όπως και να έχει, οι αδικίες θα συνεχίσουν να υπάρχουν, με λογική εξέλιξη την όξυνση των αντιθέσεων.

3 σχόλια:

Markos είπε...

Μια πρώτη παρατήρηση.
Βεβαίως ούτε ίδιοι είμαστε ούτε ίσοι.
Στην πραγματικότητα ο καθένας είναι διαφορετικός από όλους τους άλλους.
Άρα συμφωνούμε εδώ.

Δεύτερη παρατήρηση.
Το σχολείο είναι χώρος εκπαίδευσης.
Και η εκπαιδευτική διαδικασία είναι ...
Εδώ αρχίζει το θέμα.

Τι είναι η εκπαιδευτική διαδικασία, για ποιον γίνεται, σε τι σκοπεύει;
Σημαντικά ερωτήματα, καθόλου θεωρητικά.

Η εκπαιδευτική διαδικασία, ανεξάρτητα από το τι είναι, χρησιμοποιεί συγκεκριμένες μεθόδους για να επιτύχει των σκοπών της.
Και δεν είναι λίγες αυτές οι μέθοδοι. Είναι πολλές.
Μεταξύ τους θα συναντήσει κανείς και την λεγόμενη εξατομικευμένη διδασκαλία, την προσαρμοσμένη δηλαδή στις ανάγκες και τις ικανότητες του καθενός από τους εκπαιδευόμενους.
Θεωρητικά με τέτοιες "τεχνικές" είναι δυνατόν να μάθουν όλοι!!!
(Μαθαίνω σημαίνει "παγιώνω" τις γνώσεις που αποκτώ και, συνακόλουθα, αλλάζω συμπεριφορά)

Είναι λοιπόν δυνατόν, το παιδί με τις ελάχιστες αφετηριακές προσλαμβάνουσες παραστάσεις, να αποκτήσει τόσες γνώσεις και να "μαθει" τόσα, που να ξεπεράσει το άλλο παιδί που ξεκινάει από υπέρτερη θέση.

Το ερώτημα είναι, θέλει η κοινωνία να δαπανήσει πόρους για να επιτευχθεί αυτό;
"Τεχνικά" είναι επιτεύξιμο, πολιτικά και κοινωνικά είναι επιθυμητό;

Απάντηση δεν δίνω, γιατί μάλλον δεν χρειάζεται.

Μοιραία, έρχεται κανείς στη θέση, προσπαθώντας να κρίνει με μια συνέπεια τα τεκταινόμενα, να αποδεχτεί ως δεδομένα αρκετά πράγματα, μεταξύ των οποίων και τον ταξικό προσανατολισμό της εκπαίδευσης.
Φυσικά, δεν είναι άκαμπτη, αλλά είναι σαφώς ταξικά προσανατολισμένη.
Με δεδομένο αυτό τον προσανατολισμό, επιχειρεί να επιλύσει τα λειτουργικά της προβλήματα και όχι να ανατρέψει βέβαια το κοινωνικό status.
Ένα από αυτά τα πολύ σημαντικά προβλήματα ήταν ο αποκλεισμός ικανών, ανεξάρτητα από το πώς τελικά κατάφεραν να "γίνουν ικανοί", ανθρώπων, από τη συνέχιση των σπουδών τους, επειδή δεν είχαν να πληρώσουν δίδακτρα για να σπουδάσουν.
Η αλήθεια είναι ότι καταργήθηκαν τα δίδακτρα καθώς και το κόστος προμήθειας των βιβλίων, αλλά και αυτά ήταν τεράστιες δαπάνες για το μέσο ελληνικό νοικοκυριό. (Αυτό, για εκείνους που λένε, "Δεν έχουμε δωρεάν παιδεία", ας αναλογιστούν τι υπήρχε...)

Ένα δεύτερο που επιχειρήθηκε να χτυπηθεί, ήταν το διαβλητό των εξετάσεων. Γιατί βεβαίως όταν τις εισαγωγικές εξετάσεις τις διεξήγαγαν οι πανεπιστημιακές σχολές, γινότανε κυριολεκτικά "της εκδιδομένης επί χρήμασι το κιγκλίδωμα".(Συγνώμη για την έκφραση...)

Και ευφρέθηκαν οι πανελλήνιες εξετάσεις. Απολυτήριες κατ΄αρχήν, εισαγωγικές στη συνέχεια, ξανά απολυτήριες κοκ. Τώρα, για τους αποφοίτους των Ε.Λ είναι απολυτήριες, για τους αποφοίτους των ΤΕΕ είναι εισαγωγικές.

Με αυτές τις εξετάσεις, έγιναν "εξωτερικά" αντικειμενικές οι διαδικασίες.
Ίδια ύλη, τυποποιημένη μεθοδολογία προσέγγισσης, ίδια θέματα, ίδιες συνθήκες εξέτασεις κλπ κλπ.
Φυσικά η ταξική διαστρωμάτωση δεν αναιρέθηκε, ούτε και οι επιπτώσεις της βέβαια.

Κόστίζει πάρα πολύ να αναπτυχθούν μέθοδοι εξατομίκευσης της διδασκαλίας.

Έτσι έχουμε αντικειμενικές εξετάσεις, αλλά δεν θέλουμε να αποκαλύψουμε το τι μετράμε με αυτές.
Γιατί βέβαια, όταν εξετάζουμε, οτιδήποτε εξετάζουμε, ΠΑΝΤΑ κάτι θέλουμε να μετρήσουμε.

E εδώ, για μια ακόμα φορά, βρισκόμαστε μπροστά στην κοινωνική και πολιτική ΥΠΟΚΡΙΣΙΑ.

Και μετέχουμε ΟΛΟΙ σε αυτή.

Кроткая είπε...

Μάρκο μου, καλημέρα. Όπως είναι δομημένα τα πράγματα, δεν θα εξαλειφθεί ποτέ ο ταξικός προσανατολισμός της εκπαίδευσης, πολύ απλά, γιατί είναι ένας από τους στόχους της, επί της ουσίας. Είπα να μην το πάω τόσο μακριά, αλλά χαίρομαι που το πήγες εσύ. Βασικός στόχος της εκπαιδευτικής διαδικασίας είναι να εμπεδώνει ρόλους.

Τις καλημέρες μου και θα επανέλθω.

Markos είπε...

Krotkaya Μα ούτε κι εγώ είπα ότι η εκπαίδευση, μπορεί να μεταβάλει τις κοινωνικές δομές.
Απλά, προσπάθησα να πω λίγο τα πράγματα με το όνομά τους. Λίγο, γιατί θα μπορούσα να γράψω και πολλά άλλα, και ίσως το κάνω με άλλες αφορμές.

Καλημέρα
Φιλιά