Τετάρτη, Ιανουαρίου 24, 2007

Άλλα λόγια να...αγωνιζόμαστε

Τα δύο μεγαλύτερα προβλήματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ελλάδα είναι το άσυλο και άρθρο 16 του Συντάγματος που απαγορεύει τη λειτουργία ιδιωτικών πανεπιστημίων. Αυτό το συμπέρασμα θα μπορούσε να εξαγάγει οποιοσδήποτε παρακολουθεί από το εξωτερικό όσα διαδραματίζονται τον τελευταίο καιρό στο χώρο της παιδείας. Αλλά και όσα προβάλλονται από τα ΜΜΕ.
Όλη αυτή η συζήτηση, όμως, είναι εντελώς αποπροσανατολιστική, αφού είναι πασιφανές ότι το πρόβλημα βρίσκεται αλλού. Ποιος νοιάζεται πραγματικά αν θα λειτουργήσουν ιδιωτικά πανεπιστήμια στην Ελλάδα; Και αν συμβεί αυτό σημαίνει ότι θα αποτελέσουν απειλή για τα δημόσια πανεπιστήμια; Αλήθεια, τα ιδιωτικά πανεπιστήμια είναι η πραγματική απειλή των δημοσίων πανεπιστημίων;
Προφανώς, έχουν βολευτεί όλοι από την εξέλιξη των πραγμάτων, αφού για άλλη μια φορά δε χρειάζεται να γίνει επί της ουσίας συζήτηση για ένα σοβαρό θέμα. Και ίσως το σοβαρότερο όλων.
Προσωπικά δεν έχω πειστεί ότι η ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων θα βλάψει την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Δεν έχω πειστεί καν αν θα υπάρξει ενδιαφέρον για ίδρυση ιδιωτικού πανεπιστημίου. Αυτό που θα έπρεπε να μας απασχολεί είναι το απαξιωμένο δημόσιο πανεπιστήμιο, που υποχρηματοδοτείται, που δεν παράγει έρευνα, που κηδεμονεύεται από το κράτος. Το δημόσιο πανεπιστήμιο κινδυνεύει από τον ίδιο του τον εαυτό. Τον κακό του εαυτό που έχει πλέον επικρατήσει. Η κατάσταση πλέον έχει φτάσει στο απροχώρητο και είναι καιρός να ληφθούν σοβαρές αποφάσεις. Πρόβλημα των πανεπιστημίων δεν είναι το άσυλο. Δεν είναι οι κουκουλοφόροι. Δεν είναι η «απειλή» ίδρυσης ιδιωτικών πανεπιστημίων.
Είναι προφανές ότι η κυβέρνηση μεταφέρει αλλού το ενδιαφέρον και τη συζήτηση για να αποφύγει τις ευθύνες της. Το δημόσιο πανεπιστήμιο χρειάζεται περισσότερους πόρους. Άρα αύξηση της κρατικής χρηματοδότησης. Το επισημαίνω γιατί ο Μπλερ πριν μερικά χρόνια στη Βρετανία βρήκε λύση μέσω των διδάκτρων. Εκεί, όμως, δεν απειλήθηκε ποτέ το δημόσιο πανεπιστήμιο από τα ιδιωτικά. Παρότι επιτρέπονται υπάρχουν 2-3 μόνο, αν δεν κάνω λάθος. Διορθώστε με.
Χρειάζεται, λοιπόν, μια γενναία αύξηση της χρηματοδότησης το ελληνικό πανεπιστήμιο, η οποία θα κατευθύνεται στη δημιουργία υποδομών, βιβλιοθηκών και σε ερευνητικά προγράμματα.
Επίσης, το ελληνικό πανεπιστήμιο πρέπει να ξεφύγει από τον ασφυκτικό έλεγχο του κράτους. Πρέπει να αποκτήσει πραγματική διοικητική αυτονομία. Να ορίζει μόνο του τις ανάγκες του και να δημιουργεί όπως θεωρεί καλύτερα τις προϋποθέσεις της ανάπτυξής του. Δεν είναι δυνατόν για την παραμικρή απόφαση να απαιτείται έγκριση από το Υπουργείο Παιδείας. Αυτή είναι μια τριτοκοσμική κατάσταση που πρέπει να εκλείψει. Αν θέλουμε να μιλάμε για πραγματικά ελεύθερο και δημιουργικό πανεπιστήμιο.
Αυτό συνεπάγεται ότι θα μπορεί μόνο του να διαχειρίζεται τους οικονομικούς του πόρους. Τα περισσότερα χρήματα δίνονται στα πανεπιστήμια μέσα από κλειστούς λογαριασμούς, πράγμα που σημαίνει ότι το πανεπιστήμιο είναι υποχρεωμένο να τα ξοδέψει σε συγκεκριμένες ανάγκες που καθορίζονται από το Υπουργείο Παιδείας. Τα πανεπιστήμια έχουν τη δυνατότητα μέσα από τα συλλογικά τους όργανα να γνωρίζουν καλύτερα ποιες είναι οι ανάγκες τους και πως πρέπει να κατανείμουν τους πόρους τους.
Δίπλα στη διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια το ελληνικό πανεπιστήμιο χρειάζεται επιτέλους να αποκτήσει ένα αξιόπιστο σύστημα αξιολόγησης. Όχι μόνο γιατί έτσι επιβάλλεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Ούτε επειδή είμαστε η τελευταία χώρα της Ευρώπης (της Ευρώπης, όχι της Ε.Ε.) που έμεινε χωρίς σύστημα αξιολόγησης των πανεπιστημίων. Αλλά επειδή πρέπει να ξέρουμε ακριβώς σε ποια κατάσταση βρίσκονται τα πανεπιστήμιά μας, ποια είναι τα προβλήματά τους και που κατευθύνονται οι πόροι τους. Για να λύσεις ένα πρόβλημα πρέπει πρώτα να το εντοπίσεις. Και πρέπει να αξιολογείς και να ιεραρχείς τις ανάγκες σου. Αυτό μπορεί να γίνει καλύτερα με ένα σύστημα αξιολόγησης. Αλλά πρέπει επιτέλους να μπουν κανόνες διαφάνειας και στην διαχείριση των οικονομικών των πανεπιστημίων. Οφείλει ο πολίτης να γνωρίζει με ποιο τρόπο διαχειρίζονται και που κατευθύνονται τα χρήματά του. Μέχρι το τελευταίο ευρώ. (αυτό πρέπει να ισχύσει και σε άλλους τομείς του δημοσίου, αλλά τώρα το πανεπιστήμιο μας απασχολεί.)
Αυτά είναι που πρέπει να συζητηθούν και να αποφασιστούν. Επιτέλους. Για την αναβάθμιση των ελληνικών πανεπιστημίων. Και για να μην ξυπνήσει ένα πρωί ο κάθε ιδιοκτήτης ΙΕΚ και να πει αυθαίρετα «από σήμερα έχω πανεπιστήμιο ισότιμο με τα δημόσια.». Αν η πολιτεία έχει από πριν θεσπίσει κανόνες λειτουργίας που να ισχύουν για όλους, αλλά και να μπορούν να ελέγχονται από συγκεκριμένο σύστημα αξιολόγησης, το δημόσιο πανεπιστήμιο δεν έχει να φοβηθεί τίποτα. Επομένως, ας μην αποπροσανατολιζόμαστε από θέματα – πυροτεχνήματα. Τα πραγματικά προβλήματα των πανεπιστημίων είναι αλλού και απαιτούν επειγόντως λύσεις…

6 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Τα ιδιωτικά ιδρύματα πράγματι δεν αποτελούν ουσιαστικό πρόβλημα, τα προωθούν όμως και τα δύο μεγάλα κόμματα, γιατί το ζητούν βιομήχανοι, εκκλησία, εκδότες κ.ά. Καθένας θέλει ένα "πανεπιστήμιο" για να βγάζει τους δικούς του αποφοίτους...

Το άσυλο είναι και πολύ μεγάλο πρόβλημα, γιατί κάθε καραγκιόζης μπορεί να διακόπτει ατιμωρητί τις παραδόσεις και τα εργαστήρια, για αστείους λόγους, συνήθως για να κάνει συνέλευση 4-5 προσώπων ή διακόπτει συνελεύσεις οργάνων του ιδρύματος, αν αναμενόμενες αποφάσεις δεν είναι αρεστές.

Η χρηματοδότηση των ΑΕΙ/ΤΕΙ είναι μεγάλο πρόβλημα αλλά, αφενός δεν υπάρχουν λεφτά γιατί φαγώθηκαν στους Ολυμπιακούς και πρέπει να τα αποπληρώσουμε πρώτα (άλλοι τα έφαγαν, άλλοι τα ξεπληρώνουν, εννοείται) και αφετέρου η όποια χρηματοδότηση πηγαίνει ήδη τώρα στο βρόντο, αφού μαθήματα κλπ. δεν γίνονται! Εδώ και 20 χρόνια ούτε ένα εξάμηνο σπουδών δεν έχει λήξει ομαλά, πάντα στο τέλος πακετάρουν τα μαθήματα και τα εργαστήρια σε 2-3 μέρες για να καλυφθούν οι τύποι. Πρώτα ομαλή λειτουργία λοιπόν κι εφόσον υπάρχουν λεφτά, χρηματοδότηση να φάνε και οι κότες.

Η αύξηση της διοικητικής και οικονομικής αυτοτέλειας θα είναι τεράστιο λάθος. Ήδη τώρα γίνονται διαρκώς κομπίνες (μεταξύ συναδέλφων ντε) με διορισμούς, με προμήθειες κλπ. Παρακολούθησε τί συζητιέται στη δίκη των πρυτάνεων, καθηγητών και διοικητικών υπαλλήλων της Παντείου Σχολής. Προμηθεύονταν δήθεν υπολογιστές και στην πραγματικότητα έπαιρναν πλακάκια και μπανιέρες για τα σπίτια τους... Μέχρι και μια Φεράρι αγοράστηκε, ενώ τα τιμολόγια έγραφαν μηχανήματα θέρμανσης, ασανσέρ κλπ. Όχι αύξηση της αυτοτέλειας λοιπόν, διπλασιασμός και τριπλασιασμός των ελέγχων από διαφορετικά όργανα και επιτροπές...

Οι "κανόνες διαφάνειας" που αναφέρεις υπάρχουν εδώ και 150 χρόνια, αν δεν το ξέρεις, αυτός είναι ο λόγος ύπαρξης του Ελεγκτικού Συνεδρίου. Εφαρμογή των νόμων και των ελέγχων χρειάζεται και όχι κι άλλες χαμένες πενταετίες για να θεσπιστούν "νέοι κανόνες".

Αλλά δεν είδα να αναφέρεις άλλα σημαντικά θέματα: Τί γίνεται με τον αριθμό των εξετάσεων? θα συνεχίσουν να είναι απεριόριστες, 8-10-15 μέχρι να καταφέρει να αντιγράψει ο εξεταζόμενος, ενώ στην Ευρώπη είναι το πολύ 2 και στην Αμερική 1 κι έξω;

Τι θα γίνει με τα προαπαιτούμενα μαθήματα που μπορεί κάποιος να πάει στο χειρουργείο και να μην έχει περάσει τα μαθήματα φυσιολογίας και ανατομίας; Όταν πας την επόμενη φορά για εγχείριση σε δημόσιο νοσοκομείο, ρώτησε πρώτα τους νέους γιατρούς που είναι από πάνω σου "έχεις περάσει ανατομία ρε;"

Τι θα γίνει με το "μοναδικό σύγγραμμα" που παίρνουν δωρεάν και αποστηθίζουν οι φοιτητές και από το οποίο θησαυρίζουν οι καθηγητές; Να μετατραπεί σε πολλά συγγράμματα και κανένα δωρεάν για να πάνε όλοι στις βιβλιοθήκες να διαβάσουν;

Σκέψου να απαντήσεις σ' αυτά και θα σου θέσω κι άλλα!

Ανώνυμος είπε...

Καλημέρα s.frang, ας συμφωνήσουμε ότι μέσα σε λίγες γραμμές δε μπορούν να αναφερθούν όλα τα ζητήματα, παρά μόνο αυτά που ο γράφων θεωρεί εκείνη τη στιγμή σημαντικότερα. θα προσπαθήσω να απαντήσω σε ένα προς ένα στα ζητήματα που θέτεις.

Θα συμφωνήσω ότι η τροποποίηση του άρθρου 16 επιβάλλεται από συμφέροντα που θέλουν να βάλουν χέρι στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Επειδή, όμως, θα περάσει θέλουμε δε θέλουμε, ας κάνουμε προτάσεις ώστε τα ιδιωτικά ή μη κρατικά (όπως θέλετε) πανεπιστήμια να λειτουργούν με σωστά ακαδημαϊκά κριτήρια. Εμένα η τροποποίηση του άρθρου 16 από μόνη της δε μου λέει τίποτα. Πρέπει να συνοδεύεται από συγκεκριμένο νόμο που θα ορίζει με ποια κριτήρια ιδρύονται πανεπιστήμια ιδιωτικά και από ένα σύστημα αξιολόγησης της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, το οποίο αυτή τη στιγμή ακόμα δεν υπάρχει. Την αξιολόγηση την χρειάζονται και τα δημόσια πανεπιστήμια.

Το ακαδημαϊκό άσυλο είναι γεγονός ότι καταλύεται καθημερινά πλέον και όχι από αυτούς από τους οποίους ο νόμος το προστατεύει. Είναι ανόητο 33 χρόνια μετά τη μεταπολίτευση να υπάρχει νόμος στην Ελληνική Δημοκρατία που θεωρεί απειλή για τις ακαδημαϊκές ελευθερίες τα σώματα ασφαλείας. Λες και αυτές οι ελευθερίες δεν είναι δεδομένες σε ένα δημοκρατικό φιλελεύθερο καθεστώς ή λες και αν καταλυθεί το πολίτευμα δε θα στείλει ο όποιος δικτάτορας τα τανκς στα πανεπιστήμια, σεβόμενος το νόμο περί ασύλου...Το άσυλο λοιπόν παραβιάζεται πλέον μόνο από τις μειοψηφίες που αποφασίζουν να παρεμποδίσουν το έργο των συναδέλφων τους παραγνωρίζοντας τις ακαδημαϊκές ελευθερίες για την διακίνηση ιδεών κτλ. Επίσης, πολλοί θεωρούν ότι το πανεπιστημιακό άσυλο προστατεύει την οποιαδήποτε αξιόποινη πράξη διαπράτεται εντός πανεπιστημιακών χώρων...

Δε θα συμφωνήσω ότι δεν υπάρχουν λεφτά για την παιδεία και την έρευνα. Την ώρα που ο Αλογοσκούφης βρίσκει λεφτά για να χαρίσει χρέη μεγαλοκεφαλαιούχων, που πιστεύει ότι δε χρειάζεται να φορολογήσει τα υπερκέρδη τραπεζών και επιχειρήσεων, που παραγγέλνει συνεχώς νέους
εξοπλισμούς και χωρίς να τους έχουμε απαραιτήτως ανάγκη (αλλά είναι μεγάλη η μίζα εδώ...) τότε μην πει κανείς ότι δε μπορούν να βρεθούν πόροι για την παιδεία. Το πρώτο πρόβλημα των ελληνικών πανεπιστημίων είναι η υποχρηματοδότηση. Για να μη φτάσουμε στο σημείο να προταθεί η καταβολή διδάκτρων από τους φοιτητές, ας αναγνωρίσουμε ότι οι πόροι υπάρχουν και πρέπει να κοπούν από αλλού.

Αλλά και όσοι διατίθενται πολλές φορές κατευθύνονται σε λάθος ανάγκες. Αυτό γίνεται γιατί σπάνια λαμβάνεται υπόψιν από το υπουργείο παιδείας η άποψη των ιδρυμάτων, όπως αυτή εκφράζεται από τα συλλογικά τους διοικητικά όργανα. Όταν στην πλειοψηφία της η πανεπιστημιακή κοινότητα αναγνωρίζει την ανάγκη δημιουργίας σοβαρών πανεπιστημιακών βιβλιοθηκών και όχι της διανομής του δωρεάν χουντικού διδακτικού συγγράμματος, είναι λάθος να σπαταλούνται τόσα εκατομύρια ευρώ...

Έχεις δίκιο, όσο τετριμμένο και αν ακούγεται, ότι πρέπει να ισχύσουν οι νόμοι για τον έλεγχο των οικονονομικών των πανεπιστημίων και για τη διαφάνεια. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι το πανεπιστήμιο δε χρειάζεται μεγαλύτερη διοικητική και οικονομική αυτονομία. Αν θέλουμε να λέμε ότι υπερασπιζόμαστε την δημοκρατία και τους δημοκρατικούς θεσμούς, οι προτάσεις μας πρέπει να είναι στην κατεύθυνση της εμβάθυνσης αυτών των θεσμών. Το ίδιο που ισχύει και στην τοπική αυτοδιοίκηση. Και εκεί παρατηρούνται πολλές ατασταλείες. Αλλά το ζήτημα είναι ότι πρέπει ένα πανεπιστήμιο να αποφασίζει μόνο του προς ποια κατεύθυνση θα αναπτυχθεί και με που θα διαθέσει τους πόρους του. Αυτό δεν επιτρέπεται να το κάνει γραφειοκρατικά και συγκεντρωτικά ένα υπουργείο...

Όσο για τις σπουδές θα συμφωνήσω ότι θα πρέπει να γίνουν πιο αυστηρά τα κριτήρια και να παύσει το φαινόμενο των αιώνιων φοιτητών. Πρέπει, όμως, παράλληλα να βρεθεί και τρόπος ώστε να μπει φρένο στην καθηγητική αυθαιρεσία. Ο κάθε καθηγητής εξετάζει με όποιο τρόπο "γουστάρει" και βαθμολογεί όπως του "καπνίσει". Μπορεί να σε "κόψει" σε προφορική εξέταση επειδή δεν του αρέσει η φάτσα σου...

Αυτές είναι μέθοδοι που πρέπει να ξεπεραστούν, όπως επίσης πρέπει να ξεπεραστεί και ο παρωχημένος τρόπος εξέτασης της αποστήθισης μιας ύλης. Το πανεπιστήμιο οφείλει πρώτα από όλα να μαθαίνει στους φοιτητές του να σκέφτονται και να αναπτύσσει το κριτικό και αναλυτικό τους πνεύμα. Στην εποχή της πληροφόρησης που ζούμε οι φοιτητές πρέπει να μάθουν να μαθαίνουν. Δεν είναι σκοπός του πανεπιστημίου να μεταδίδει ένα αριθμό γνώσεων. Όπως δεν είναι και αυτονόητο ότι εξασφαλίζει επαγγελματικά δικαιώματα. Δεν είναι επαγγελματική σχολή. Αλλά αυτό είναι μια άλλη συζήτηση...

Για τα απαιτούμενα μαθήματα της ιατρικής δεν είμαι ο ειδικός για να σου απαντήσω. Η αφαιτηρία μου είναι οι κοινωνικές επιστήμες. Το ίδιο βέβαια μπορεί να ισχύει και σε κάθε επιστημονικό κλάδο. Υπάρχουν παντού μαθήματα τα οποία πρέπει να είναι προαπαιτούμενα για να συνεχίσει κάποιος τις σπουδές του. Αλλά αυτό είναι θέμα που πρέπει να το λύνει το κάθε πανεπιστημιακό τμήμα από μόνο του.

Αυτά για την ώρα. Και μια επισήμανση. Ούτε κι εγώ στο δικό σου κείμενο είδα καμιά αναφορά για την αναγκαιότητα ή μη αξιολόγησης των πανεπιστημίων.

Ανώνυμος είπε...

Δε νομίζω να θέτει κανείς το επιχείρημα ότι κινδυνεύουν τα κρατικά ιδρύματα από τα ιδιωτικά. Αντίθετα, τονίζεται ότι κινδυνεύει η ίδια η παιδεία. Σαφώς και πρέπει να διαμορθωθεί καλύτερα η κρατική εκπαίδευση.

Ανώνυμος είπε...

Κινδυνεύει η παιδεία από τα ιδιωτικά ή από την κακή λειτουργία των δημοσίων πανεπιστημίων;

kostas είπε...

Παιδια,μηπως νομιζεται πως η Ελλαδα μας βρισκεται στο σημερα?
Η δομη και οι λειτουργιες του δημοσιου τομεα βρισκονται στην ακομη στην εποχη της Τουρκοκρατιας.Και φυσικα αφου βολευονται δεν θελουν ουτε την προοδο ουτε την διαφανεια ουτε τον ελεγχο.
Κριμα!!

Ανώνυμος είπε...

Στα Πανεπιστήμια βασιλεύει η κακοδιαχείρηση και οι έρευνες μαϊμούδες. Ας μην μας πιάνει δέος κάθε φορά που ακούμε για "Καθηγητές" Πανεπιστημίου, επιστημονικές δημοσιεύσεις και ακαδημαϊκούς τίτλους.