Στην έκθεση βιβλίου της Φρανκφούρτης, την περασμένη εβδομάδα, όλοι συζητούσαν με σθένος γύρω από τον αναλφαβητισμό στην Iνδία, που ήταν η τιμώμενη χώρα της διοργάνωσης. H είδηση ωστόσο ότι η Eλλάδα είναι πανευρωπαϊκά πρώτη σε ηλεκτρονικό αναλφαβητισμό δεν είναι κάτι που θα έπρεπε να μας ανησυχεί λιγότερο. Tο γεγονός ότι το 65% του πληθυσμού δεν έχει χρησιμοποιήσει ποτέ υπολογιστή αποδεικνύει ότι στη χώρα μας τα κομπιούτερ θεωρούνται ακόμη, εν πολλοίς, εξαρτήματα του διαβόλου. Λίγο οι ακρότητες της Ορθόδοξης Εκκλησίας (τα τρία εξάρια), λίγο ο αρρωστημένος ρομαντισμός κάποιων διανοούμενων - και η άγνοια βαφτίζεται επανάσταση.
Mόλις την περασμένη δεκαετία γράφονταν σε μεγάλες εφημερίδες υποτιμητικές λογοτεχνικές κριτικές γύρω από βιβλία που οι κριτικοί θεωρούσαν ότι στηρίχτηκαν στο Διαδίκτυο για την έρευνά τους. Yπήρχε κάτι βαθιά απαξιωτικό σ’ εκείνες τις δηλώσεις. Tο υπόστρωμα της πληροφορίας διεμήνυε την αποστροφή και τον φόβο των αρθρογράφων για τα δεδομένα που ξεπηδούν από ένα «απρόσωπο» μηχάνημα. Aκόμη πιο πριν, οι διαμαρτυρίες αυτού του παλιομοδίτικου χαρακώματος της διανόησης αφορούσαν στους ίδιους τους υπολογιστές. Yπήρχε μάλιστα και επιχειρηματολογία γύρω από τα πλεονεκτήματα της γραφής με το χέρι – επιχειρηματολογία της τάξης «πηγαίνω παντού με τα πόδια, δεν χρειάζομαι άλλα μέσα μεταφοράς». Aκόμη και σήμερα ένα μέρος της εστέτ νεοελληνικής διανόησης περιφρονεί τους υπολογιστές. Oι υπόλοιποι όμως; Aυτό το 82% που σπάνια χρησιμοποιεί Ιντερνετ; Γιατί τόση απροθυμία να ενστερνιστεί ο Nεοέλληνας ένα αντικειμενικά λαοφιλές μέσο επικοινωνίας;
H κύρια ευθύνη είναι κρατική. Φτηνό Διαδίκτυο δεν υπάρχει, η χρήση στα σχολεία είναι περιορισμένη. Οσο για την τηλεόραση, όταν ασχολείται με το Διαδίκτυο μιλάει κυρίως για την εξάρθρωση κυκλωμάτων παιδεραστών. Ή για τα βιντεοπαιχνίδια που κάνουν τα παιδιά μαλθακά, αδρανοποιώντας τα κοινωνικά τους αντανακλαστικά. Tην ίδια στιγμή, όλως περιέργως τα SMS της κινητής τηλεφωνίας έχουν διαφορετική τύχη. Tα τηλεπαιχνίδια, τα ριάλιτι, όλη η αγορά κινείται και διασκεδάζει με SMS. Aυτό σημαίνει ότι οι άνθρωποι που στέλνουν με απαράμιλλη ευκολία γραπτά μηνύματα δεν έχουν τη διάθεση, τον χρόνο, την πρόσβαση σε υπολογιστές. Ετσι οι νέες δεξιότητες -στην πληκτρολόγηση, την αμεσότητα, την επικοινωνιακή ανάγκη- παραμένουν αναξιοποίητες.
Mια ερμηνεία του φαινομένου είναι η ιδιοσυγκρασία των χρηστών. Aντίθετα από τα γραπτά μηνύματα της άμεσης αποφόρτισης, το Διαδίκτυο ωθεί τους χρήστες του σε όλο και πιο βαθιά νερά στη θάλασσα της επικοινωνίας. Mια άλλη εξήγηση είναι η έλλειψη εκπαίδευσης: οδηγεί στη γενικευμένη παρεξήγηση πως ο υπολογιστής είναι εργαλείο απομόνωσης και μονομανίας. Aντίληψη που θα ’πρεπε επιτέλους ν’ αλλάξει.
Mόλις την περασμένη δεκαετία γράφονταν σε μεγάλες εφημερίδες υποτιμητικές λογοτεχνικές κριτικές γύρω από βιβλία που οι κριτικοί θεωρούσαν ότι στηρίχτηκαν στο Διαδίκτυο για την έρευνά τους. Yπήρχε κάτι βαθιά απαξιωτικό σ’ εκείνες τις δηλώσεις. Tο υπόστρωμα της πληροφορίας διεμήνυε την αποστροφή και τον φόβο των αρθρογράφων για τα δεδομένα που ξεπηδούν από ένα «απρόσωπο» μηχάνημα. Aκόμη πιο πριν, οι διαμαρτυρίες αυτού του παλιομοδίτικου χαρακώματος της διανόησης αφορούσαν στους ίδιους τους υπολογιστές. Yπήρχε μάλιστα και επιχειρηματολογία γύρω από τα πλεονεκτήματα της γραφής με το χέρι – επιχειρηματολογία της τάξης «πηγαίνω παντού με τα πόδια, δεν χρειάζομαι άλλα μέσα μεταφοράς». Aκόμη και σήμερα ένα μέρος της εστέτ νεοελληνικής διανόησης περιφρονεί τους υπολογιστές. Oι υπόλοιποι όμως; Aυτό το 82% που σπάνια χρησιμοποιεί Ιντερνετ; Γιατί τόση απροθυμία να ενστερνιστεί ο Nεοέλληνας ένα αντικειμενικά λαοφιλές μέσο επικοινωνίας;
H κύρια ευθύνη είναι κρατική. Φτηνό Διαδίκτυο δεν υπάρχει, η χρήση στα σχολεία είναι περιορισμένη. Οσο για την τηλεόραση, όταν ασχολείται με το Διαδίκτυο μιλάει κυρίως για την εξάρθρωση κυκλωμάτων παιδεραστών. Ή για τα βιντεοπαιχνίδια που κάνουν τα παιδιά μαλθακά, αδρανοποιώντας τα κοινωνικά τους αντανακλαστικά. Tην ίδια στιγμή, όλως περιέργως τα SMS της κινητής τηλεφωνίας έχουν διαφορετική τύχη. Tα τηλεπαιχνίδια, τα ριάλιτι, όλη η αγορά κινείται και διασκεδάζει με SMS. Aυτό σημαίνει ότι οι άνθρωποι που στέλνουν με απαράμιλλη ευκολία γραπτά μηνύματα δεν έχουν τη διάθεση, τον χρόνο, την πρόσβαση σε υπολογιστές. Ετσι οι νέες δεξιότητες -στην πληκτρολόγηση, την αμεσότητα, την επικοινωνιακή ανάγκη- παραμένουν αναξιοποίητες.
Mια ερμηνεία του φαινομένου είναι η ιδιοσυγκρασία των χρηστών. Aντίθετα από τα γραπτά μηνύματα της άμεσης αποφόρτισης, το Διαδίκτυο ωθεί τους χρήστες του σε όλο και πιο βαθιά νερά στη θάλασσα της επικοινωνίας. Mια άλλη εξήγηση είναι η έλλειψη εκπαίδευσης: οδηγεί στη γενικευμένη παρεξήγηση πως ο υπολογιστής είναι εργαλείο απομόνωσης και μονομανίας. Aντίληψη που θα ’πρεπε επιτέλους ν’ αλλάξει.
της Αμάντας Mιχαλοπούλου, Καθημερινή 10/10/06
8 σχόλια:
Χμμμ
Σίγουρα οι υπολογιστές και το διαδίκτυο δεν είναι μηχανήματα του διαβόλου. Η αλήθεια όμως είναι πως το μεγαλύτερο ποσοστό πληροφοριών που διακινούνται σε αυτό είναι αμφιβόλου εμπιστοσύνης.
Αυτό το καθιστά και δύσχρηστο αλλά και επικίνδυνο.
Για παράδειγμα:
Έχει κυκλοφορήσει μέσω διαδικτύου το τελευταίο εξάμηνο μια ενημέρωση για την δημιουργία του «αεικίνητου». Πόσο αξιόπιστη είναι η πληροφορία αυτή και πόσοι από τους αναγνώστες θα την θεωρήσουν δεδομένη, ενώ όχι μόνο δεν έχει αποδειχθεί, αλλά οι «κατασκευαστές» κρατούν «κρυφά τα χαρτιά τους» την στιγμή που ξέρουν ότι μιλάνε για πλήρη κατάργηση της επιστήμης όπως την γνωρίζουμε σήμερα;
Το γεγονός ότι το internet δεν είναι μηχάνημα του διαβόλου, δεν σημαίνει ότι πρέπει να το μετατρέψουμε σε βασική πηγή ενημέρωσης. Ειδικά όταν δεν υπάρχουν ασφαλιστικές δικλείδες και η κάθε προσπάθεια παραπληροφόρησης μπορεί να μπει ανεξέλεγκτη μέσα στο σπίτι του καθενός. Όσο ο κόσμος δεν αντιλαμβάνεται ότι πρέπει να ελέγχει την αξιοπιστία των πληροφοριών που λαμβάνει, τόσο η «κοινωνία της πληροφορίας» θα ελλοχεύει περισσότερους κινδύνους από τα πλεονεκτήματά της.
Πέραν αυτού του σκεπτικισμού, ο οποίος είναι καθ’ όλα βάσιμος, ο ηλεκτρονικός αναλφαβητισμός της Ελλάδας είναι απαράδεκτος, αλλά μιας και αποδείχθηκε στο παρελθόν ότι το ίδιο σφάλμα επαναλαμβάνεται συνεχώς, δεν θα ήθελα να τον δω να εξαλείφεται, χωρίς παράλληλα να δωθεί η σωστή παιδεία όσον αφορά τον τρόπο λήψης και κρίσης των πληροφοριών. Η τεχνολογία είναι και πρέπει να είναι πάντα στην υπηρεσία της ανθρωπότητας αλλά δεν πρέπει να δίνεται χωρίς να εκπαιδεύεται ταυτόχρονα η ανθρωπότητα στους τρόπους χρήσης της.
Μήπως οι εφημερίδες, τα περιοδικά και τα βιβλία δεν γράφουν συχνά ανοησίες? Πάντα απαιτείται προσοχή για να αξιολογήσεις σωστά αυτό που διαβάζεις. Φυσικά, κάποτε ήταν και τα έντυπα "του διαβόλου" και οι υψηλές μαμάδες έδιναν οδηγίες στις κόρες να μην διαβάζουν οτιδήποτε. Στην πορεία έγιναν τα έντυπα αναντικατάστατα υλικά για τη μάθηση...
Εεε νομίζω ότι συμφωνούμε... Απλά φοβάμαι αφάνταστα την ανεξέλεγκτη διάδοση ειδήσεων στυλ "αεικίνητου". Το βιβλίο κανείς δεν το τυπώνει αν δεν το ελέγξει πρώτα, όταν ξέρει ότι θα υποστεί την κατακραυγή. Στον κάθε δικτυακό τόπο όμως που δημιουργείς εσύ, μπορείς άκριτα να γράψεις ότι θέλεις χωρίς κόστος. Άλλωστε όπως είδαμε, κανένας δεν έγραψε ούτε είπε τίποτε περι αεικίνητου, παρα μόνο στο δίκτυο.
Το κακό είναι ότι πολύς κόσμος το έχαψε άκριτα...
Σχετικά με την εκπαίδευση των παιδιών στους υπολογιστές. Αναρωτιέμαι. Δεν ξέρω δηλαδή πώς ακριβώς είναι τα πράγματα στα σχολεία, αλλά δεν είναι δυνατό να οργανωθεί ένα "ανεπίσημο" μάθημα?
Θα μου πείτε τώρα, το Υπουργείο, Πρόγραμμα Σπουδών, Κονδυλια κλπ. ΟΚ. Τα ξέρουμε όλ αυτά.
Πώς μπορεί να βρεθεί ένας τρόπος να τα προσπεράσουμε? Δεν μπορεί ένα σχολείο- ενδεχομένως σε συνεργασία με τη γειτονιά, το συλλογο γονέων κλπ- ν αγοράσει τριάντα υπολογιστές σε ... χονδρική και να πάρει και μερικούς παλιούς από τράπεζες κλπ που ανανεώνουν τον εξοπλισμό τους? Και αν δεν μπορεί να βρεθεί χρόνος το πρωί, να οργανώσει μαθήματα το απόγευμα.
Παρεμπιπτόντως ποιο είναι το ποσοστό του αληθινού αναλφαβητισμού στην ελλάδα? 1%? 5%?
Στα Γυμνάσια υπάρχει μάθημα Πληροφορικής, στο γνωστό πρότυπο που (δεν) μαθαίνεις Γεωγραφία, Ιστορία κλπ. To μεγάλο πρόβλημα είναι στις μεγαλύτερες ηλικίες, από 30 και, πολύ χειρότερο, από 40 και πάνω.
Ως προς τον αναλφαβητισμό, υπάρχει ο τυπικός, ο οποίο πρέπει να βρίσκεται στην Ελλάδα κάτω από το 5% και αφορά ανθρώπους σε αγροτικές περιοχές και συχνότερα τσιγγάνους στη Θράκη, την Πελοπόννησο και αλλού, αλλά τα τελευταία χρόνια και παιδιά μεταναστών.
Υπάρχει όμως και ο λειτουργικός αναλφαβητισμός που είναι σίγουρα πάνω από το 20% του πληθυσμού και αφορά ανθρώπους, οι οποίοι έχουν μεν τελειώσει τυπικά το δημοτικό σχολείο, αλλά έχουν "ξεχάσει" αυτά που έμαθαν, επειδή το επάγγελμά τους δεν απαιτεί γνώσεις. Π.χ. δυσκολεύονται ή δεν μπορούν πια να διαβάσουν, να γράψουν, να καταλάβουν ένα απλό κείμενο εφημερίδας, δεν ξέρουν να προσανατολιστούν σε ένα χάρτη της περιοχής τους, δεν μπορούν να τοποθετήσουν σημαντικά ιστορικά γεγονότα σε σωστή χρονολογική σειρά κ.ά. Στις βιομηχανικές χώρες της Ευρ. Ένωσης εκτιμάται ότι ο λειτουργικός αναλφαβητισμός βρίσκεται πάνω του 15%.
Σημειωτέον ότι οι λειτουργικά αναλφάβητοι είναι επιρρεπείς και καλοί πελάτες σε θρησκείες, αστρολογίες, δαιμονολογίες, εξορκισμούς, θαυματολογίες κ.ο.κ. Κατανοητόν γιατί!
Όμως προσωπικά θα διαφωνήσω με το ότι το 65% του πληθυσμού δεν χρησιμοποιεί υπολογιστή.
Εκτός και αν η έρευνα αναφέρεται σε προσωπικό υπολογιστή, προς τον οποίο να έχουν άμεση πρόσβαση. Εκεί ίσως να ισχύει αυτό το ποσοστό.
Δεν είναι όμως ηλεκτρονικός υπολογιστής μόνο το pc. Και το κινητό τηλέφωνο είναι υπολογιστής και οι ηλεκτρονικές παιχνιδομηχανές είναι υπολογιστές και τα ATMs είναι υπολογιστής και οι ταμειακές μηχανές είναι υπολογιστές.
Ταυτόχρονα σκέφτομαι ότι ο προσωπικός ηλεκτρονικός υπολογιστής είναι ένα "εργαλείο", που έχει τη δυνατότητα να καλύψει κάποιες ανάγκες.
Αν οι ανάγκες αυτές καλύπτονται με άλλο τρόπο, δεν βλέπω γιατί να είναι πρόβλημα η μη χρήση του υπολογιστή.
Τα προβλήματα του αναλφαβητισμού, και του λειτουργικού αναλφαβητισμού είναι διαφορετικά.
Και δεν είναι η χρήση του υπολογιστή, η πανάκεια που θα τα λύσει αυτά τα προβλήματα.
Σωτήριε, Υποθέτω ότι το άρθρο εννοεί επιτραπέζιο ή φορητό υπολογιστή, όπου πρέπει, πέρα από τυπικούς χειρισμούς, να εφαρμόσεις και κάποιες δεξιότητες. Όχι βέβαια προγραμματισμό κλπ. αλλά επεξεργασία κειμένου, λογιστικό φύλλο, ίσως κάποιο πακέτο επεξεργασίας εικόνας κλπ.
Ξέρω ότι κάποια κορίτσια που δουλεύουν στο ταμείο μεγάλων καταστημάτων με αυτόματες ταμειακές μηχανές, οι οποίες μηχανές δίνουν ρέστα, συμψηφίζουν χρηματικά ποσά από χρέη-απαιτήσεις, εκτυπώνουν αποδείξεις κλπ., δηλώνουν ότι δεν γνωρίζουν τη χρήση υπολογιστή, όταν γράφουν βιογραφικό σημείωμα για να πάρουν κάποια άλλη θέση.
Δεν συνειδητοποιούν ότι σε πάρα πολλά πράγματα έχουν μπροστά τους ένα υπολογιστή, όπως το κινητό που αναφέρεις, και ότι είναι άπλούστατο να επεκτείνουν τη γνώση τους και στο χειρισμό ενός επιτραπέζιου υπολογιστή.
Αν πράγματι χρειάζεται κάποιος ένα υπολογιστή, είναι βέβαια άλλη ιστορία. Μια γυναίκα που ασχολείται μόνο με το νοικοκυριό και δεν διαβάζει ούτε εφημερίδα ή ένας άντρας που δηλώνει άνεργος και περιμένει στην καφετέρια να του βρει ο ΟΑΕΔ δουλειά, προφανώς δεν χρειάζονται τον υπολογιστή. Αλλά σταδιακά, αυτά τα άτομα θα εξελιχθούν σε λειτουργικά αναλφάβητους, αφού δεν αξιοποιούν οτιδήποτε έμαθαν από το σχολείο.
Με τον υπολογιστή θα επεκτείνουν τις ικανότητες και τις δυνατότητες απόκτησης γνώσεων και, ουσιαστικά, θα αποκτήσουν νέο προφίλ για να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις τις μεταβιομηχανικής κοινωνίας, εφόσον ενδιαφέρονται. Οι στατιστικές αυτό το ενδιαφέρον και τις προοπτικές καταγράφουν και όχι τους προσωπικούς στόχους και τα ενδιαφέροντα καθενός.
s.frag για να είμαι ειλικρινής και εγώ το ίδιο κατάλαβα.
Εκείνο που θέλω να καταγράψω είναι ότι είμαι ιδιαίτερα επιφυλακτικός στις κάθε είδους έρευνες αυτού του τύπου και κυρίως σε σχέση με το τι μετράνε και το τι θέλουν να αποδείξουν (και γιατί)...
Να σου επισαμάνω ότι όταν πρωτοσκέφτηκαν να χρησιμοποιήσουν ένα υπόλογιστή για επεξεργασία κειμένου, έπρεπε ο χειριστής σαφώς να γνωρίζει και προγραμματισμό.
Σήμερα αρκεί να ... μιλάει καθαρά (αναφέρομαι στη φωνητική εισαγωγή δεδομένων και την επεξεργασία τους).
Η τάση είναι να αναπτύσσεται λογισμικό τέτοιας μορφής που το μηχάνημα να μπορεί να το χειρίζεται και ο μη έχων την παραμικρή δεξιότητα. (Γι αυτό πολλές φορές παιδευόμαστε όσοι προσπαθούμε να κατανοήσουμε νέα προγράμματα. Ψάχνουμε για πολύπλοκες λειτουργίες, ενώ θα απλώς θα πρέπει να σκεφτούμε σαν "χαζοί".)
Να σου θυμήσω πόσο δύσκολο ήταν πριν λίγο ακόμα καιρό να έχεις μια ιστοσελίδα και πόσο απλό έχει γίνει.. Και φυσικά συνεχίζει να απλοποιείται.
Αυτού του είδους οι παρατηρήσεις με κάνουν να είμαι ιδιαίτερα σκεπτικός για το τι επιδιώκεται με τις δημοσιεύσεις αυτού του είδους ...
Δημοσίευση σχολίου